Mercurius

Vrijstaand en imposant fabrieksgebouw ‘Mercurius’ (1919-1921), onderdeel van het historische pellerijcomplex, werd ontworpen door de Wormerveerse aannemer-architect Mart J. Stam in opdracht van N.V. Koninklijke Pellerij ‘Mercurius’ voorheen Gebroeders Laan. Dit gebouw, een mix van gewapend beton en Art Deco-stijl, was rond 1920 verbonden met pakhuis ‘Koningsbergen’ en besloeg een groot deel van het terrein ten oosten van de Zaanbrug. Na restauratie door Jan Boot (1995-1997) dient ‘Mercurius’ nu als provinciaal archeologisch depot van Noord-Holland.

De voormalige rijstpellerij Mercurius heette een stevig fundament, bestaande uit 476 heipalen met een lengte van dertien meter. De fabriek heette een rechthoekige plattegrond met een breedte van 33,10 meter en 53,50 meter. Het pand telt vier bouwlagen en een zolderverdieping. Het bouwwerk werd uitgevoerd als baksteen in een gewapend betonskelet. Ontwerp was afkomstig van de Wormerveerse bouwkundige architect Marinus Salm (1884-1967). Gedurfd, omdat het een grootschalig ontwerp is voor die tijd en een efficiënte montage mogelijk maakt door het hergebruik van de binnenmuren. Om een zo groot mogelijke vloeroppervlakte te creëren werd gekozen voor betonnen balken van beneden naar boven.

De rijstpellerij Mercurius is het zuidelijk pand van het fabriekscomplex van de firma Gebroeders Laan, dat in 1917 werd gerealiseerd. De laatste uitbreiding van de firma had vanwege de stijgende vraag naar rijst een forse uitbreiding nodig. Het ontwerp weerspiegelt de stroom moderne productie in de Zaanstreek aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. De Gebroeders Laan aan een nieuwe uitdaging: dwars tegen de stroom in zetten zij ter hand namen, begonnen de Gebroeders

Afbeelding: Dennis Lute