Theekoepel aan de Zaan

De theekoepel, met het kenmerkende uivormige dak, stond oorspronkelijk achter Westzijde 76 in Zaandam en hoorde indertijd bij een kapitaal koopmanshuis. Op oude foto’s en etsen is de theekoepel door zijn kenmerkende dakvorm altijd snel te herkennen. Het  koopmanshuis werd in 1913 gesloopt en vervangen door het huidige gebouw. De theekoepel bleef staan maar raakte op die plek ernstig in verval.

Stichting Frans Mars trok zich het lot van de theekoepel aan en in samenwerking met de heer T. Koenen werd in 1992 een plan gemaakt de theekoepel te verplaatsen naar zijn huidige plek aan de Zaan. Begin 1993 werd hiermee begonnen. Het dak met het gestucte plafond met ornamentiek in Lodewijk de XVe-stijl werd  op een schip gehesen en via de Zaan naar zijn nieuwe plek gebracht. Daarna volgden alle andere onderdelen. De jaren erna stonden in het teken van stenen bikken, fundering aanleggen en weer opbouwen.

In 2005 kochten wij (Maurice en Marjolein Lensink) de theekoepel en zetten wij het restauratieproject voort. Daarbij geholpen door een monumentendeskundige van de gemeente voor materiaal- en kleurgebruik. Eerst werd de bitumen dakbedekking vervangen door loodvlakken in een in die tijd (1757) in de Zaanstreek gebruikt patroon. Daarna was de binnenkant aan de beurt.

Omdat de theekoepel lang in vervallen staat aan de Zaan had gestaan was er van de binnenbetimmering niet veel meer over. De hoekkasten, lambrisering, vensterbanken, alles moest opnieuw worden gemaakt. Gelukkig waren er nog enkele onderdelen bewaard gebleven zodat timmervrouw Engelina Langius aan de hand hiervan, en met voorbeeld van de gemaakte foto’s van voor de verplaatsing, alles kon reconstrueren. Hierbij is ook zoveel mogelijk de traditionele werkwijze aangehouden. Het stucwerk van het plafond was ernstig in verval en niet meer compleet. Met een mal heeft meesterstukadoor Lee Carvey er weer een mooi geheel van gemaakt.

Voor het interieur kozen we, wederom met hulp van een monumentendeskundige van de gemeente, voor een lila en gouden kleurstelling. Omdat we alles zo goed mogelijk in stijl wilden houden hebben we veel Zaanse interieurs bekeken, zowel in boeken als in het echt. Het behang komt uit Engeland. Het patroon en de kleur horen bij de periode 1750-1760; deze werden met name toegepast in tuinhuizen en theekoepels. Voor de gordijnen hoefden we minder ver, die komen uit Zaandam.

Gelijktijdig met het opknappen van de theekoepel maakten we ook de tuin erbij in stijl. Al met al heeft de hele restauratie voor ons 10 jaar geduurd. Nu is het een fijne plek om te zijn. We genieten van het uitzicht over het water, de stilte, onze mooie tuin. Tijd om ook anderen eens een kijkje te gunnen in dit kleine paradijs aan de Zaan.