Pakhuis Koningsbergen

De naam ‘Koningsbergen’ herinnert aan de bloeiende handel met de stad Koningsbergen in Oost-Pruisen tijdens de Gouden Eeuw. Jisp had in de late 16e eeuw een prominente haringvloot, gevolgd door beschuitbakkerijen in de vroege 17e eeuw. Na een terugval richtte het dorp zich op walvisvaart en handel met de Oostzeelanden, wat in de Franse tijd tot stilstand kwam.

Het pakhuis Koningsbergen, gebouwd in de midden van de 18e eeuw, stond tot 1889 als pakhuis aan het Zwet, waar oorspronkelijk zaad werd opgeslagen. Het heeft de kenmerken van een zaadpakhuis en bevatte oorspronkelijk geen ramen, alleen ventilatieluiken. Later zijn er extra deuren en vensters toegevoegd voor de opslag van fourage. Sporen van de originele zaadkasten zijn nog te zien in de gebinten, en de houten schuiven in de vloer getuigen van het verticaal transport van graan en veevoeder.

Dit zwarte, houten pakhuis steekt fraai af tegen de bakstenen monumenten in de omgeving en vertelt het verhaal van de rijke handelsgeschiedenis van Jisp.

Geschiedenis

Jisp had in de 16 e eeuw al een bekende naam door eigen haringvloot. In de eerste helft van de 17 e eeuw begon men met de walvisvaart. Onder andere werd er in Wormer en Jisp, voor het personeel op de walvisjagerschepen, een hard dubbelgebakken broodsoort gebakken die lang goed bleef. Daar was graan voor nodig en hier kon men aan de vraag niet voldoen, zodat het uit de Oostzeelanden gehaald diende te worden. Hier werd het dan opgeslagen in pakhuizen. Deze pakhuizen werden rond 1700 gebouwd en vernoemd naar de steden waar men mee handelde. Koningsbergen stond in Jisp en de grens van Wormer aan het Zwet, net achter het Weiver. Het heeft ook de kenmerken van een zaadpakhuis en had dan ook van oorsprong geen ramen, maar ventilatieluiken, waarvan er in de huidige oostgevel nog enkele zijn overgebleven. Later door gewijzigd gebruik als foerage handel zijn er meer deuren en ook vensters ingemaakt.

Waarom verdwaald?

In 1889 werd het pand door eigenaar Johannes Wildschut, een rijke fabrikant te Jisp verkocht aan de familie Groot. Piet Groot heeft het in 1889 gekocht en zijn broer Krijn trouwde in 1890 en liet een woonhuis zetten met het daarnaast het door Pieter al eerder gekochte pakhuis op de plaats waar het nu nog steeds staat. Zo zetten samen hun foerage zaak voort onder de firmanaam K. Groot. Rond 1965 is de foerage handel gestopt en dient deze schuur als opslag van ( zeil ) boten etc. In de jaren tachtig van de vorige eeuw is Koningsbergen een provinciaal monument geworden. Sinds een aantal jaren wordt tijdens de monumentendag deze schuur opengesteld. Indien de eigenaar thuis is bent u van harte welkom voor een kleine rondleiding.

Constructie

Constructief behoort het pakhuis tot de “zaalhuizen”met tussengebint en aan beide zijden een aanluifing. Ook wel drie beukig genoemd. De wanden worden getrapte weeg genoemd en zijn in de laatste 30 jaar vrijwel geheel vernieuwd. Het dak is onlangs gerestaureerd. Kenmerkend zijn de korbelen die met houten pennen de verbinding vormen tussen de staanders en de vloerbalken voor de eerste verdieping. Let verder op de vloerdelen op de begane grond. Dit is vuren van bomen die ca 500 jaar geleden werden geplant. Door drogen zijn deze delen opgevuld met zachter hout en plaatselijk in blik gezet. Naar de eerste verdieping is nog een origineel meeltrap aanwezig. Deze trap heeft een afwijkende maat omdat voorheen met zware zakken naar boven werd gesjouwd. De treetjes zitten dus heel dicht bij elkaar. Beter voor de knieën. 

De nodige info Internet: Kijk Oostknollendam Pakhuis Koningsbergen