L'annee derniere A Marienbad

Je kunt gemakkelijk verdwalen in het immens grote, barokke hotel genaamd Marienbad met de vorstelijke tuin. Alles ziet er heel strak, keurig netjes en ordelijk uit. De lange gangen zijn prachtig gedecoreerd en de rijke gasten in avondkleding stralen niets dan haute couture en beschaving uit. Maar de gangen zijn eindeloos en de gasten bewegen zich rond als gemanipuleerde slaapwandelaars, telkens weer belandend in dezelfde kamers en in dezelfde situaties. De uiterlijke schijn van Marienbad verhult dat het in wezen een Möbiusband is, waarin de gebeurtenissen zich herhalen, maar ook telkens weer in kleine details verschillen. Marienbad ontvouwt zich als een doolhof van herinneringen, waarin een naamloze man (Albertazzi) een naamloze vrouw (Seyrig) ervan probeert te overtuigen dat zij hier een jaar eerder een liefdesverhouding met hem heeft gehad. Aanvankelijk gelooft de vrouw er niets van, maar de man blijft aandringen en gaandeweg slaat de twijfel toe, waarna zij voor hem begint te zwichten.

Verleden Jaar in Marienbad is een notoir meesterwerk, een hoogtepunt van de baanbrekende, innovatieve Franse cinema in de eind jaren vijftig / begin jaren zestig. Hierin werd rigoureus gebroken met toen geldende filmnormen aangaande tijdstructuur, compositie en karakterontwikkeling van personages. Het is een fraai gestileerde en kunstzinnige film, maar tevens een surrealistisch drama dat ondoorgrondelijk en dubbelzinnig is en daarom uiterst verwarrend overkomt.

Regisseur Alain Renais brak in 1959 door met het verbluffende debuut Hiroshima mon amour. In zijn films draait het vooral om de werking van herinnering en tijd. Hij noemde …Marienbad in alle bescheidenheid “een ruwe, primitieve poging om de complexiteit van het denken vast te leggen.” En hij liet de betekenis van de film maar liever aan de interpretatie van de kijker over, aangezien het hier geen gefixeerd kunstwerk betreft. (Welke onlangs overleden Amerikaanse filmregisseur hebben we dat vaker horen zeggen?)

Het poëtische en uiterst nauwkeurig verfilmde scenario werd geschreven (en als cineroman uitgegeven) door de Franse schrijver Alain Robbe-Grillet. Hij is de geestesvader van een literaire stroming die als ‘Nouveau Roman’ werd bestempeld en in welks kielzog de ‘Nouvelle Vague’ films kort daarop volgden. Volgens hem kan de toeschouwer van …Marienbad zich maar beter weerhouden om te trachten het verhaal te begrijpen en niets anders doen dan zich mee laten voeren door de prachtige beelden, de woorden, de muziek en het ritme van de montage. Deze film staat of valt met de wil en het vermogen van de kijker om zich daaraan over te geven.